KSIĘGI LITURGICZNE

MSZAŁ RZYMSKI

Podstawową księgą Liturgiczną jest Mszał Rzymski (łac. Missale Romanum) - najważniejsza księga liturgiczna w Kościele katolickim obrządku rzymskiego, zawierająca teksty starych i zmiennych częci Mszy. Mszał zawiera wskazówki potrzebne do sprawowania tej Najświętszej Ofiary oraz dotyczące szczególnych celebracji związanych z poszczególnymi obchodami i okresami roku liturgicznego. Powstał z połączenia następujących ksiąg: sakramentarza, lekcjonarza, graduału i "Ordines Romani".

Za: B. Nadolski: Leksykon Liturgii. Poznań, 2006, s. 991


LEKCJONARZ

Lekcjonarz - księga liturgiczna używana w Kościele katolickim. Zawiera czytania biblijne na poszczególne dni roku liturgicznego.
Lekcjonarz jako osobną księgą liturgiczną wprowadzono po Soborze Watykańskim II. Przedtem czytania umieszczone były razem z innymi tekstami liturgicznymi w Mszale.
Lekcjonarz jako zbiór tekstów biblijnych funkcjonuje także w Kościele ewangelicko-augsburskim, czytania odbywają się w cyklu sześcioletnim.

Lekcjonarz dzieli się na tomy:

  1. Tom I zawiera teksty przewidziane na Adwent i okres Bożego Narodzenia
  2. Tom II - teksty na Wielki Post i Wielkanoc
  3. Tom III - teksty na Okres zwykły od 1 do 11 tygodnia
  4. Tom IV - teksty na Okres zwykły od 12 do 23 tygodnia
  5. Tom V - teksty na Okres zwykły od 24 do 34 tygodnia
  6. Tom VI zawiera teksty własne i wspólne o świętych, (uroczystości, święta i wspomnienia: Najświętszej Maryi Panny i świętych -Apostołów, męczenników, pasterzy, Doktorów Kościoła, dziewic); msze na poświęcenie kościoł
  7. Tom VII - teksty na msze wotywne, o zmarłych, pogrzebowe, obrzędowe (przy udzielaniu sakramentów)
  8. Tom VIII - teksty na msze za zmarłych (pogrzebowe); jest to tak zwany lekcjonarz żałobny

źródło: B. Nadolski: Leksykon Liturgii. Poznań, 2006, s. 991

EWANGELIARZ

Ewangeliarz - w Kościołach chrześcijańskich ozdobna księga liturgiczna zawierająca teksty Ewangelii odczytywane w liturgii.

Podczas uroczystych celebracji, Ewangeliarz jest zanoszony na ołtarz przez diakona w procesji wejścia oraz na ambonę przed odczytaniem Ewangelii. W przypadku braku diakona, księgę wnosi w procesji wejścia lektor, zaś na ambonę przenosi ją kapłan odczytujący tekst ewangeliczny. Polskie wydanie Ewangeliarza zawiera teksty Ewangelii na niedziele i święta, z uwzględnieniem trzyletniego cyklu czytań niedzielnych.

źródło: B. Nadolski, Ewangeliarz - więcej niż księga święta. Szacunek wobec księgi Ewangelii, Poznań 2000.

AGENDA LITURGICZNA

Agenda liturgiczna - zbiór nabożeństw i błogosławieństw dla całego roku liturgicznego w Kościele rzymskokatolickim.
Zawiera przepisy i wskazania duszpasterskie sprawowania liturgii, nabożeństw i błogosławieństw. Wydawana jest osobno w każdej diecezji i przeznaczona jest zarówno dla duchowieństwa jak i wiernych

Agenda na ogół składa się z siedmiu częci i dodatku:

  1. Nabożeństwa eucharystyczne i kult Najświętszego Serca Pana Jezusa
  2. Nabożeństwa w roku liturgicznym
  3. Nabożeństwa maryjne
  4. Kult świętych
  5. Nabożeństwa związane z udzielaniem sakramentów i wydarzeniami w życiu wspólnoty parafialnej
  6. Nabożeństwa okolicznościowe
  7. Litanie
  8. W dodatku znajdują się: wyznanie wiary, przysięga wierności, obrzęd przyjęcia osoby ochrzczonej do pełnej jedności z Kościołem katolickim oraz hymny i suplikacje.

źródło: B. Nadolski: Leksykon Liturgii. Poznań, 2006, s. 991

KANCJONAŁ

 

 

Kancjonał - (łac. Canticum monolog, pieśń; lub średniowiecznie cantionale)

W XIV w., zbiór popularnych kościelnych pieśni religijnych lub śpiewów liturgicznych - kantyk i kantyczek. Nazwa, z czasem zastąpiona przez bardziej spopularyzowaną: "Kantyczki".
Określenie używane główne w Niemczech i Czechach od połowy XV wieku. Początkowo kancjonałem był zbiór śpiewów liturgicznych, jednak później zamieszczano w nim również inne śpiewy religijne.

 

 

 

 

BREWIARZ

Brewiarz - (od łac. breviarium - skrót)

W chrześcijaństwie księga liturgiczna do odprawiania liturgii godzin, czyli codziennej modlitwy. Jest ona obowiązkowa dla wszystkich duchownych (księża, siostry zakonne, diakoni), jednak wielu świeckich również praktykuje modlitwę Liturgię Godzin. Proces powstawania brewiarza zapoczątkowany został w XVI wieku, szczególnie po soborze trydenckim (1545 - 1563). Jest podzielony na poszczególne pory roku. Zawiera teksty modlitw, psalmy, hymny. Przeznaczony dla duchowieństwa i niektórych zakonów. Odmawiany przez kapłanów i zakonników w ustalonych porach dnia. Podzielona na poszczególne części: wezwanie, godzinę czytań, jutrznię, modlitwę w ciągu dnia, nieszpory i kompletę. Duchowieństwo diecezjalne oraz wszystkie zakony niemonastyczne (wyjątek stanowią mnisi paulini) posługują się brewiarzem rzymskim, czterotomowym, czterotygodniowym psałterzem. Zakony monastyczne mają swój własny brewiarz, tzw. Monastyczną Liturgię Godzin.

PONTYFIKAŁ
Pontyfikał - rzymskokatolicka księga liturgiczna zawierająca modlitwy, przepisy czynności ceremonii i obrzędów odprawianych przez papieży, biskupów i opatów.
Pontyfikał rzymski, zreformowany po Soborze Watykańskim II, nie jest, jak to było dawniej, jedną księgą. Dzieli się na poszczególne części, przyporządkowane różnym celebracjom liturgicznym.

W skład pontyfikału wlicza się zwyczajowo następujące księgi liturgiczne:

  1. Obrzęd konsekracji dziewic (wyd. ł - 1970; wyd. pol. - 2001)
  2. Obrzęd profesji zakonnej (popr. wyd. ł - 1975)
  3. Obrzędy błogosławienia opata i ksieni (wyd. ł - 1971)
  4. Obrzędy błogosławienia oleju katechumenów, chorych i krzyżma (wyd. ł - 1971)
  5. Obrzędy bierzmowania (wyd. ł - 1972; wyd. pol. - 1975)
  6. Wprowadzenie w posługę lektora i akolity (wyd. ł - 1973)
  7. Wprowadzenie do grona kandydatów do diakonatu i prezbiteratu (wyd. ł - 1973; wyd. pol. - 1999)
  8. święcenia biskupa, prezbiterów i diakonów (popr. wyd. ł - 1990; wyd. pol. - 1999)
  9. Obrzędy poświęcenia kościoła i ołtarza (wyd. ł - 1978; wyd. pol. - 2001)
  10. Obrzęd koronacji wizerunku NMP (wyd. ł - 1981; wyd. pol. - 2004).

źródło: Bogusław Nadolski, Liturgika. Tom I, Poznań 1989, ss. 72-73 i Tom III, Pozna� 1992, ss. 172-187.

ŚWIĘTE TRIDUUM PASCHALNE


Święte Triduum Paschalne - teksty liturgiczne odnoszące się do celebracji Świętego Triduum Paschalnego, przedrukowane z Mszału rzymskiego dla diecezji polskich.
Święte Triduum Paschalne (z łac. triduum - Trzy Dni) - najważniejsze wydarzenie w roku liturgicznym katolików, którego istotą jest celebracja Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa. Rozpoczyna się wieczorną Mszą w Wielki Czwartek (Msza Wieczerzy Pańskiej), kończy zaś drugimi nieszporami po południu Niedzieli wielkanocnej.